سیستم شستشو در محل (CIP)
CIP مرکزی یکی از سیستم های شستشو می باشد که بسته به خطوط تولید مواد غذایی – عمدتاَ مایعات – مورد استفاده قرار می گیرند و با 3 الی 4 مرحله شستشو طراحی و در کارخانجات تولید مواد غذایی، دارویی و شیمیایی نصب می گردند و به صورت دستی ، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک(PLC ) ساخته می شوند. مراحل شستشو نیز به خطوط تولید مواد غذایی، دارویی و شیمیایی (مایعات) مرتبط می باشد و هر قدر که آلودگی در خطوط تولید و فرآوری بیشتر باشد نوع شستشو و حلال های آنها تغییر می کند ولی عمدتاَ از چند نوع مایع سود؛ اسید، آب داغ و آب استریل استفاده می شود و در دو نوع خطوط رفت و برگشت قابل طراحی می باشد.
CIP برگرفته از سه کلمه Cleaning in place است که به معنای شستشو در محل (شستشو سرخود) میباشد. سیستم CIP یک روش تمیز کردن سطوح داخلی لولهها، مجراها، تجهیزات فرآوری، فیلترها و اتصالات مرتبط در کارخانجات، بدون نیاز به نیروی انسانی، دخالت دست و همچنین جداسازی بخش یا بخشهایی از دستگاه است.
صنایع مختلفی همچون صنایع لبنی، نوشیدنی، غذاهای فرآوری شده، دارویی و آرایشی که به سطح بالایی از بهداشت نیاز دارند سیستم CIP در آنها یک امتیاز بسیار مهم محسوب میشود. این روش سریع و به مراتب قابل تکرارتر از روشهای دیگر است.
مراحلی که معمولا در سیستم CIP انجام میشود به ترتیب عبارتند از:
- استفاده از آب با فشار بالا برای از بین بردن باقیماندههای مواد موجود در تجهیزات
- تمیز کردن با مواد قلیایی که چربیها و پروتئینها را در خود حل میکند
- شستشو با آب
- تمیزکردن با مواد اسیدی که مواد قلیایی باقیمانده در سطح تجهیزات کارخانجات را خنثی میکند. این مرحله رسوبهای معدنی را نیز از بین میبرد (به خصوص در تجیهزاتی مانند پاستوریزاتور)
- آبکشی نهایی که در این مرحله از آب سرد استفاد میشود
قطعاتی که در سیستمهای CIP مختلف معمولا وجود دارند شامل منبع آب، تجهیزات اندازهگیری، کنترلر PLC، صفحه نمایش لمسی، سیستم دوزینگ، مبدل حرارتی، تانک ورودی، تانک خروجی، شیرهای چرخش با قابلیت تغییر دور و فشار و شیرهای اتوماتیک، پمپهای مواد شیمیایی و نمودار ثبت کننده فرآیند هستند.
مزایای سیستم CIP
- عدم نیاز به نیروی انسانی
- زمان کوتاه فرآیند
- شرایط بهداشتی بالا (سیستم اتوماتیک کارآمدتر از سیستم دستی عمل میکند
- ایمنی بالا
محدودیتهای سیستم CIP
- نصب و راهانداری آن باید توسط کارشناسان مجرب صورت گیرد
- سرعت جریان یا فشار مواد شیمیایی مورد استفاده پیوسته باید اندازهگیری و نظارت شود
برخی از کاربردهای سیستم CIP
- پرکنهای مایعات خصوصا در صنایع لبنی
- سیستمهای پخت گوشت
- سیستمهای تولید سالاد
- نوار نقالهها
- اسلایسرهای گوشت